20/10

Wie zijn de ouderen die zouden willen meedoen aan 20/10?

• Geen leeftijd noemen maar aanhaken bij levensfase. Meer uitgaan van mensen ‘die binnen 5 jaar aan pensionering denken…’;
• Strikte voorwaarde voor deelname: “als dit wordt gebruikt voor een bezuiniging dan kom ik weer terug (Nelly Spanjersberg).” Kern van het concept is dus ruimte maken voor jongeren in de organisatie, maatschappelijke betrokkenheid, dus zichtbaar maken van de instroom is belangrijk;
• De vraag in welk type werk de doelgroep werkt (en welk type kennis ze dan hebben) is nog niet beantwoord. Dit nemen we mee in de pilot in Amsterdam.

Vraag: Een toepassing kan ook zijn: als je van rol/team/organisatie verandert en je kennis wilt overdragen aan degene die je rol overneemt. Hier zou de leeftijd niet moeten uitmaken. Of is dit gewoon inwerken?

Voor ouderen is 20/10 interessant als ze:

• Kunnen coachen;
• (Vitale) kennis hebben die ze willen overdragen;
• Meer ruimte willen krijgen voor andere interesses, bijv. opleiding, zpp, ondernemerschap, kleinkinderen. Zeker omdat je ook minder vitaal wordt;
• Betrokken zijn met jonge ambtenaren, de nieuwe generatie een kans willen geven;
• Kunnen zien wat het effect is van hun investering, ze direct zien wie daarbij gebaat zijn, de organisatie er beter van wordt;

Tip 1: Laat ouderen ‘solliciteren’ voor deze plek.
Tip 2: De besten krijgen voorrang voor een zpp-plek.

Welk probleem heeft de organisatie (opdrachtgever) zonder 20/10?
Ze kunnen vaak geen jongeren aannemen vanwege vacaturestop of taakstellingen. Er is noodzaak vanwege leeftijdsopbouw en een goede afspiegeling van de generaties.
Tegelijkertijd is de vraag hoe ouderen beter en langer kunnen blijven doorwerken.

Voor de organisatie is 20/10 interessant:

• Als het kostenneutraal is;
• Het is een manier om toch jongeren aan te nemen (budgetneutraal);
• De framing is heel belangrijk. Een organisatie kan op 1 of meer varianten ‘aanhaken’ afhankelijk van noodzaak. Framing heeft invloed op hoe het idee wordt omarmd (of niet);
• Diversiteit is goed voor de organisatie;
• Oudere medewerkers kunnen nu langer doorwerken, nieuwe uitdaging (coachen);
• Verbinding tussen de generaties; de combinatie (oud&jong) heeft meerwaarde;
• 20/10 kun je ook zien als de motor van het nieuwe werken, bijv. doordat de jongere flexibel wordt ingezet, boven afdelingen heen.
• Helder is wat het juridisch betekent? Daarvoor de pilot eerst uitvoeren voor conclusies te trekken. Bedenk goed wat het voor pensioenen gaat betekenen. Stap 1 is de kaders duidelijk neerzetten voor werknemers en organisatie.

Vraag: vindt de coaching in werktijd of in vrije tijd plaats?
Vraag: hoe houden we het experiment in eerste instantie klein? Het kan een vlucht nemen gezien de belangstelling vanuit bonden/OR/etc. Wat zijn de implicaties als je breder moet nadenken?
Tip: bereken ook de kosten voor (andere vormen van) kennisoverdracht en zet de meerwaarde van kennisoverdracht van 20/10 daar tegen af.
Tip: neem ook ideeën van andere Doetanks of bestaande initiatieven mee zoals Train je College en Knowledge Scene Investigation (Doetank Kennisbehoud).

Wie zijn de jongeren?

• Weinig werkervaring/starters en net afgestudeerden;
• Moeilijke doelgroep, want over wie hebben we het nu eigenlijk? Doelgroep niet direct in beeld want nog niet in dienst;
• Hoe zien we 20/10 in relatie tot traineeships?
• We moeten dit vraagstuk bezien in relatie tot de krimpende overheid…
• Hoeveel krimp zal er moeten zijn? Hoeveel uitstroom? Hoeveel kostenbesparing vindt er plaats door uitstroom ouderen en vervanging door jonge werknemers?
• De kern is: instroom en kennisbehoud.

Voor jongeren is 20/10 interessant, want:

• Ze hebben het moeilijk op de arbeidsmarkt;
• Ook prima als het 32-urige contracten zijn. Zij kunnen ook een duit in het zakje doen qua inleveren uren;
• Mentorschap / kennisoverdracht kan ook wederkerig zijn;
• Aantrekkelijk want je kunt ervaring opdoen, betrokkenheid bij Jonge Ambtenaren Netwerk. Niet aantrekkelijk wegens werkplezier, weinig mobiliteit.

Vraag: Focus je op de jongeren die nog niet bij ons bekend zijn, of juist op de jongeren die nu tijdelijke contracten hebben bij de overheid?
Vraag: Het is een aanname te denken dat jongeren graag bij overheid willen werken. Misschien is een hoge gemiddelde leeftijd juist minder interessant om bij de overheid te gaan werken vanuit oogpunt van jongere?
Vraag: Hoe zit het met het gevaar dat je er weer als eerste uitvliegt?

Kernpunten uit de discussie:

• Expliciteer de verwachtingen heel goed. Benoem varianten/scenario’s voor verschillende vraagstukken van organisaties/ouderen/jongeren. Wat is het ‘Unique Selling Point’ ofwel de kern van het concept, en wat kan verschillen per variant?
• Het lijkt wel een heel romantische gedachte. Gaat dit echt iets laten zien?

Acties

• Blog of filmpje maken: wat is de droom van Sanne (samen met oudere collega?)?
• Een prototype maken van een flyer (oid) met info over de grote kaders. Hier willen Nelly van Spanjersberg en Sahan Aydin bij helpen. Info over: voorwaarde voor werkgelegenheidsgarantie voor jongere/instromer (maatschappelijke meerwaarde), deelname is vrijwillig, concept 20/10 uitleggen (doorrekenen voor belangrijkste randvoorwaarden).
• Is deze flyer ook geschikt voor direct leidinggevende?
• Vervolgstap is om op een bijeenkomst (netwerkavond oid) het voorstel te pitchen en de flyer te gebruiken voor werving (persoonlijk op de deurmat). Tijdens de avond mensen vragen om mee te denken over scenario’s. Daarna informatie over de randvoorwaarden meegeven om na te lezen.
• Scenario’s moeten doorgerekend worden, vooral voor de oudere medewerkers. Wat zijn de persoonlijke consequenties? Sanne vraagt aan de Dienst Middelen en Control (die de pilot gaat uitvoeren) twee scenario’s uit te werken qua consequenties:
  – 1. 10% minder werken, 10% kennisoverdracht (in eigen tijd), 10% minder salaris.
  – 2. 10% minder werken, 10% minder salaris, kennisoverdracht in werktijd.
• Afspraak maken in Amsterdam met Maryse Knook over Doetank en pilot.
• Almere wellicht interesse voor opdrachtgeverschap / pilot? Militza Does bespreekt intern, Sanne wil wel mee voor gesprek.

Nog openstaande vragen:

• Lastig is nog hoe de pilot praktisch vorm krijgt binnen de gemeente Amsterdam.
• Stel dat je 2 ouderen uit je afdeling mee laat doen, krijg je dan ook een evenredig aantal uren terug in een ‘jongere’? Idee om dit te regelen op het niveau van stadsdeel en diensten.
• In scenario’s samen met geïnteresseerde ouderen de volgende stap uitdenken: hoe ziet een week eruit van een oudere werknemer die aan 20/10 meedoet? Wat gebeurt er in de overgebleven werktijd (anders dan voorheen, meer coaching etc) en wat doet hij/zij in de 20% gewonnen tijd?
• Vraag voor de pilot: mede in reactie op het voorstel van de FNV staat de vraag nog open of we het als een tijdelijke crisismaatregel zien of als een toevoeging aan ‘het systeem’
• 20/10 wellicht de vervanger van de Pas-regeling?
• Belangrijk dat ouderen goed betrokken zijn, bijv. via Young at Hearts (Gerrit Kreffer)
• Maak het niet onnodig gecompliceerd, start in Amsterdam, wellicht Almere… Dan uitbouwen. Later stadium ook het bedrijfsleven betrekken.

Wie vormt de Doetank? Wie vragen we er nog bij?
Kernteam Doetank 20/10 tot nu toe:

• Trekker: Sanne Bekkenutte
• Doetankleden: Laura Graafland, Nelly Spanjersberg, Gerrit Kreffer, Maarten van Zaane, Corsmas Goemans (vz. Young at Heart), Rogier Claassen, Thomas Hessels, Militza Does (gem.Almere).
• Coach: Martine Maes

Wie vragen we er nog bij?

• Gemeente Amsterdam als opdrachtgever en vertegenwoordiger van werkgever: aanspreekpunt voor pilot in de Doetank.
• Tweede opdrachtgever/werkgever, bv. gemeente Almere?
• Hoe meer ouderen hoe beter.

Meedenkers: Merel Steinweg, anderen vanuit Young at Heart (bv. tijdens seniorencafé).

In tweede instantie betrekken:

• Andere opdrachtgevers (Leusden, Haarlemmermeer, Utrecht, ??)
• Bedrijven betrekken (bv. businesscase Shell?)
• Wouke Lam (betrekken in het gesprek #Shell)
• OR, bonden en andere geinteresseerde werkgevers op de hoogte houden en laten we ze in de vervolgfase na het experimenteren meedenken hoe dit verder kan worden verspreid.

Dit is het eerste verslag van de Doetank 20/10, naar aanleiding van de Stampijfabriek van 15 maart 2013. Hierbij waren de volgende personen aanwezig: Sanne Bekkenutte (gem. Amsterdam), Rogier Claassen (gem. Amsterdam), Laura Graafland (ministerie I&M), Maarten van Zaane (VOM), Martine Maes (Slimmernetwerk / coach).

Hoe is het idee 20/10 ontstaan?

➢ Idee komt van een oudere collega: hij wilde graag een jongere een kans geven en zijn kennis overdragen.
➢ 20% minder werken, 10% minder salaris, kennis overdragen. Netto gaat oudere werknemer erop vooruit. Jongere krijg in die tijd kans ervaring op te doen. De organisatie maakt slim gebruik van de beschikbare kennis en kan jongeren (gedeeltelijk) aannemen.
➢ Vrijwillig meedoen is de basis.
➢ Doel: laten zien dat er voor iedereen toegevoegde waarde is. En experimenteren met vormen van kennisoverdracht, dit is juist het onderscheidende deel van het plan.
➢ Het hoeft niet TE aantrekkelijk te zijn: het gaat om geven & nemen.
➢ De oudere werknemer hoeft niet in de vrijgekomen tijd thuis te gaan zitten, maar kan juist andere (uitdagende) klussen of taken op zich nemen (in de publieke sector).
➢ Deze aanzet is uitgewerkt in het Generatielab in Amsterdam, waarin jong en oud samenwerken om de organisatie beter te maken.
➢ Daarna is het idee ingebracht bij JAN (Jongerennetwerk Amsterdam), en met bestuurders besproken in Amsterdam.
➢ Opvallend: ze waren allemaal enthousiast!
➢ Opdracht gegeven in Amsterdam om juridische en financiële gevolgen te bekijken (initieel committment).
➢ Op 17 april gaat Sanne Bekkenutte (vanuit JAN) in gesprek met Arjan van Gils (gemeentesecretaris Amsterdam).

Wat speelt er om het onderwerp heen?

➢ Taakstelling ministeries.
➢ Positief advies is neergelegd bij de bonden voor een alternatief voor LIFO (last in first out).
➢ Er zijn al veel regelingen!
➢ Regels (financieel/juridisch)?? Help!
➢ Reactie: “20 jaar geleden al eens geprobeerd, heeft niet goed uitgewerkt.”
➢ Column Jeroen Pepers (A&O fonds gemeenten): een zelfstandig publieke professional (ZPP) voor projecten zou mooi zijn (voor ouderen, dat kunnen ze in de extra tijd gaan doen).

Hoe wordt het idee ontvangen?

Aan de ene kant zijn de initiatiefnemers verrast dat het goed valt, vooral vanwege het element van kennisoverdracht. Ze waren bang dat het al vaak bedacht was, of dat ouderen ‘weggezet’ zouden worden. In de reacties wordt dit juist als een kans gezien.
Ook zijn er wel kritische geluiden (het is al bedacht, de regelingen daarvoor bestaan al). De FNV heeft onlangs een voorstel ingediend dat hier op lijkt, Mariëtte Hamer heeft erop gereageerd, het kwam in de media etc. Mede in reactie op het voorstel van de FNV staat de vraag nog open of we het als een tijdelijke crisismaatregel zien of als een toevoeging aan ‘het systeem’. Dit kunnen we meenemen in de pilots.
FNV Jong heeft (informeel) positief gereageerd op het idee.

Het maakt wel dat het belangrijk is om goed te communiceren, het idee vanuit de verschillende belanghebbenden te bekijken en te zorgen dat de meerwaarde voor alle partijen ‘klopt’. Het is belangrijk het idee vanuit een positieve blik te benaderen.

Insteek Doetank

Rogier: “mijn grootste vraagteken is: hoe ziet dit er in de praktijk uit?”

Dat zal de insteek van de Doetank kunnen zijn: uitproberen hoe dit concept (wellicht in verschillende scenario’s) in de praktijk kan werken en daar op een positieve en eerlijke manier over communiceren.

Stap 1 (verkenning Doetank) 
Over welke doelgroepen hebben we het? Oudere werknemers, jongeren, organisaties. Zoek oudere werknemers in je eigen netwerk/organisatie die dit zouden willen. Sanne kent bv.haar collega Frouke. Vraag ze wat ze van dit idee vinden, en neem testimonials op, het liefst op film. Martine kan hiervoor flipcamera’s beschikbaar stellen (op te halen bij Kennisland in Amsterdam) waarmee je makkelijk Youtube-filmpjes kunt maken. Met je smartphone kan natuurlijk ook. Zorg voor 25 april voor minstens 6 testimonials, en vraag in ieder geval 1 persoon daarvan om in de Doetank mee te doen.

Stap 2 (verkenning Doetank) 
Hebben we de juiste mensen in de Doetank? Welke rollen in een Doetank (trekker, communicator, denker, doener, probleemeigenaar, etc.) en wie doet wat?
Wie zouden er opdrachtgever willen zijn? Is er een organisatie waar we dit kunnen ‘uittesten’ en die een pilot in hun organisatie goed vinden? Dit hoeft geen schriftelijke goedkeuring met plan etc. te zijn, maar wel goedkeuring voor het experiment.
Mogelijke opdrachtgevers kunnen zijn: Gemeente Amsterdam, Gemeente Utrecht (vanuit jury Stampij!fabriek), DG van Ministerie van BZK (via Maarten).

Stap 3 (doefase Doetank) 
Meerdere scenario’s maken. Hoe zou dit in de praktijk kunnen werken? Wat zijn randvoorwaarden? Hoe kan de kennisoverdracht eruit zien (een oudere werknemer brengt kennis over aan een heel team, welke frequentie?, welke kennis?, buddy-trajecten?).

Stap 4 (doefase Doetank):
Kies met een de opdrachtgever voor 1 of meerdere scenario’s om uit te proberen.
Heeft dit meerwaarde voor iedereen? Kun je het goed uitleggen en communiceren?

Stap 5 (doefase Doetank) 
Ontwikkelen en uittesten in de praktijk.

Stap 6 (reflectiefase Doetank) 
Wat heeft het opgeleverd? Werkt het scenario? Wat hebben we ervan geleerd? Hoe heeft de Doetank als leertraject meerwaarde voor jezelf opgeleverd? Zijn er meer organisaties die hiermee aan de slag willen? Hoe kunnen we dit experiment vergroten en verder verspreiden?

Afkijkers

** Vanuit Slimmernetwerk zijn er studenten van de UvA die aansluiten (in groepjes van 4) bij Doetanks om het proces en de inhoud te bekijken, als aanvulling op hun theorievakken over bestuur en beleid in de publieke sector. Zij zullen de rol van ‘afkijker’ hebben, beschrijven het proces wat ze zien, plaatsen hun reflecties op de site van Slimmernetwerk en delen die graag met de Doetank.

Aan de slag!

5-25 april: Testimonials verzamelen van oudere werknemers (stap 1).

25 april: Slimmernetwerkcafé. Alle mensen die een ballon hebben opgehangen tijdens de Stampij!fabriek zijn uitgenodigd om mee te denken over stap 2 en 3.
Tijd: 13.00 – 17.00 uur (+ borrel).
Locatie: Herengracht 23, Den Haag (gebouw van ROI/PBLQ).

Volgende Slimmernetwerkcafé: Verder met stap 3, 4 en evtentueel 5.
Verdere planning komt later.