Slimmernetwerk

Slimmernetwerk creëert ruimte en de juiste middelen binnen de overheid voor innovatie van onderop. Het is een antwoord op onnodig hoge hiërarchische drempels en versnippering van overheidstaken tussen organisaties en afdeling. De mensen achter en in Slimmernetwerk proberen samen de verkokering en tekentafellogica van veel veranderprogramma’s te doorbreken. Dat doen ze voornamlijk door innovatie anders te organiseren: van onderop en in netwerken, door middel van kleinschalige experimenten, met beproefde innovatiemethoden en slimmere samenwerking tussen organisaties.

Doetanks: incubators voor vernieuwing

Het paradepaardje van Slimmernetwerk is de Doetank-methodiek: een aanpak waarin kleine teams van professionals oplossingsrichtingen zoeken voor vraagstukken die ze zelf aandragen. Dat doen ze onder begeleiding van een coach, die de Doetank langs alle fasen begeleidt en de deelnemers al doende kennis laat maken met nieuwe werkvormen.

Nu, vier jaar later, dertig Doetanks, honderden LinkedIn-discussies en vele opdrachtgevers verder, verwerken we de resultaten en inzichten en maken we ze openbaar en vrij beschikbaar voor andere initiatieven in het Openbaar Bestuur die werken aan vernieuwing en het innovatieve vermogen van professionals.

Professionals verbinden in een netwerkstructuur

Slimmernetwerk pakt vooral organisatieoverstijgende vraagstukken op. Een netwerk met online en offline activiteiten biedt de leden van Slimmernetwerk de mogelijkheid om snel kennis en ervaringen te delen met mensen buiten hun organisatie. In de omvangrijke LinkedIn-groep kunnen professionals discussies starten om op een efficiënte manier te weten te komen wat er al bekend is bij collega’s. Met fysieke ontmoetingsplekken zoals het Slimmernetwerk Café biedt Slimmernetwerk professionals een podium om te bespreken en te delen wat er al speelt en gedaan wordt met een vraagstuk.

Het bijeenbrengen van interdisciplinaire teams van professionals en burgers in hun eigen praktijk helpt om snel een goed beeld te krijgen van de verschillende perspectieven op een vraagstuk. Met die kennis kunnen ze experimenten ontwerpen rond vraagstukken die aansluiten bij de behoeften en mogelijkheden van betrokkenen. Een goed voorbeeld is de Doetank Kennisbehoud, die begon als een vraag op LinkedIn over wat organisaties deden rond het behoud van kennis bij het dreigende vertrek van grote groepen werknemers uit de overheid. Uiteindelijk sloot een groep van ruim tien organisaties de handen ineen om dit vraagstuk gezamenlijk op te pakken.

Innoveren door te experimenteren

Doetanks brengen verandering teweeg door te doen. Werken in een Doetank betekent kennis inwinnen over een vraagstuk door bureau-onderzoek, maar ook door veldwerk. Vervolgens gaan de Doetanks zo snel mogelijk aan de slag met een kleinschalige experiment. In die experimenten maken deelnemers gebruik van prototypingtechnieken en krijgen ze ondersteuning van social designers die stapsgewijs helpen om de lessen visueel te maken. Door een vraagstuk zo snel mogelijk terug te brengen naar een concrete praktijksituatie, heeft de Doetank een omgeving om aan de slag met het daadwerkelijk uitproberen van nieuwe oplossingsrichtingen.

De lessen uit de experimenten vertaalt een Doetank naar aanbevelingen voor veranderingen in het groot. Het netwerk en de Slimmernetwerk websitehebben daar een belangrijke ondersteunende rol in. Door klein te beginnen en te experimenteren kan een Doetank goed zien wat werkt en wat niet. Zo kon de Doetank Slim Innen van politieagent Bennie Beuvink op basis van het verhaal van één vrouw al zien dat de gebrekkige samenwerking tussen landelijke overheidsincasso en lokale schuldhulpverlening tot schrijnende situaties leidt voor gezinnen, en onnodig veel kosten voor de overheid met zich meebrengt.

Delen wat werkt en wat niet

Waar geëxperimenteerd wordt, mislukken ook dingen. Juist de lessen uit dingen die niet succesvol waren vergeten we vaak te delen. De website van Slimmernetwerk is zo ingericht dat bezoekers zowel inspirerende voorbeelden en successen zien, als de zaken die minder goed gingen. Met name in de Doetanks besteden we veel aandacht aan het beschrijven van het proces. Kleine blogs van deelnemers, korte beschouwingen van de coaches en filmmateriaal geven een open beeld van de tussenstappen die Doetanks zetten en de afwegingen die zij maken. Ook als de innovatie van een Doetank uiteindelijk niet lijkt te werken.

Tegelijkertijd sleutelen we op dezelfde manier aan het netwerk. Meerdere malen per jaar reflecteren we over wat werkt en wat niet. Eenmaal per jaar publiceren we deze lessen openbaar, zodat andere netwerken de lessen mee kunnen nemen. Vervolgens veranderen we wat beter kan. Met name rond de fysieke ontmoetingen, de Slimmernetwerk Cafés en de Doetanks hebben we de afgelopen jaren veel aanpassingen gedaan. Aan het eind van 2014 zullen we alle lessen uit de Doetanks van de afgelopen drie jaar openbaar maken.

Een netwerk dat doet

Kortom, Slimmernetwerk is een platform waar mensen, kennis en inspiratie over slimmer werken samenkomen. Slimme ideeën bedenken is onze ambitie, maar alleen slimme ideeën zijn niet goed genoeg. Een goed idee valt of staat namelijk met of en hoe het gerealiseerd wordt. Dit vraagt om een duurzame vernieuwing van binnenuit: professionals werkzaam in de publieke sector die zelf op zoek gaan naar hoe het slimmer kan. Hier is ruimte en ondersteuning voor nodig. Slimmernetwerk tracht hieraan bij te dragen. Alleen zo krijgen we een slimmere overheid, niet alleen vandaag, maar ook morgen.

Totstandkoming

Dit initiatief is tot stand gekomen vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in samenwerking met de stuurgroep ‘Slimmer Werken in de publieke sector’. Op 12 mei 2010 is het netwerk gelanceerd tijdens het congres ‘Slimmer Werken Loont!’ in Den Haag. Per 1 januari 2012 werkt een consortium van Kennisland, Kafkabrigade en TNO aan een vernieuwd Slimmernetwerk. Hiervoor ontwikkelden zij het programma ‘Innoveren door professionals, versterking en groei van het Slimmernetwerk’. Dit wordt gesteund door BZK vanuit het interbestuurlijke programma ‘Beter Werken in het Openbaar Bestuur’. Daarnaast is het consortium een strategisch partnerschap aangegaan met KING Gemeenten. Het programma moet het Slimmernetwerk handvatten bieden om slimme en sociale innovatie in het Openbaar Bestuur te realiseren. Steeds meer ambtenaren met vernieuwende ideeën sluiten zich aan. In het netwerk wordt niet alleen gepraat, maar ook worden de handen uit de mouwen gestoken!