Reflectie
De Praktijktoets: Bezwaarschriftenonderzoek De Ronde Venen
In september 2013 is het ‘Rapport onderzoek bezwaarschriften’ voor de Rekenkamercommissie De Ronde Venen opgeleverd. Dit onderzoek was de praktijktoets van de Doetank Rekenkamers. Met de opdrachtgever en de organisatie kijken we terug op dit onderzoek.
Marianne Wittebol, Voorzitter Rekenkamercommissie De Ronde Venen:
“Mijn ervaring is dat we met de traditionele aanpak van rekenkameronderzoek verschillende perspectieven misten. Er werd teveel vanuit het juridisch kader gedacht. Je moet beseffen dat het gaat over mensen. Rondom de informele aanpak lag al veel onderzoek dat vertrok vanuit het perspectief van de burger, dus wat dat betreft hadden we het gemakkelijk.
Met het onderzoek over bezwaarschriften van burgers wilden we aansluiten bij de belevingswereld van de organisatie. Daarom hebben we Alexander Meijer (de gemeentesecretaris) mee laten beslissen over de aanpak. Vanuit de huidige praktijk zijn we naar de toekomst gaan kijken; Wat heeft de gemeente nodig om bezwaarschriften naar grotere tevredenheid van burgers én organisatie af te handelen? We hebben in kaart gebracht welke dilemma’s ambtenaren op dit moment ervaren.
Of deze aanpak succesvol is moet nog blijken. Uit de raadsstukken blijkt nog niet dat de raad ermee bezig is. Het presidium heeft ons in ieder geval gecomplimenteerd met de mooie methode en het goed leesbare rapport.”
Alexander Meijer, Gemeentesecretaris De Ronde Venen:
“Het onderzoek sloot heel goed aan bij de veranderingen en vernieuwingen in de organisatie. Het was een samenspel tussen het onderzoek en de organisatie. Dit heeft gezorgd voor meer openheid en een omgeving waarin wordt geleerd van gemaakte fouten.
Ik ben de rekenkamercommissie dankbaar, dat ik betrokken ben bij de keuze van het onderzoek. Door de betrokkenheid van de organisatie bij het onderzoek -het was een groepsproces-, zijn de aanbevelingen van het onderzoek direct geïmplementeerd. Het bestuur werkt aan een Plan van Aanpak voor een structurele toepassing van de informele werkwijze bij bezwaarschriften. Ondertussen wordt deze manier van werken al veelvuldig ingezet om zaken met burgers vroegtijdig op te lossen. Deze spin off was met een traditioneel onderzoek niet gelukt.
Deze manier van onderzoek doen heeft zeker bestaansrecht naast de traditionele methoden. De slimme manier van samenwerken zoals die is toegepast in het onderzoek, kan veel opleveren voor de gemeentelijke organisatie.”
Door: Eline Vree & Wouter Hoekstra
Over de Doetank Maatschappelijk Rekenkameronderzoek
“De Doetank is al wat breder getrokken dan rekenkameronderzoek. Het gaat om verantwoordingsonderzoek. Wat ik zo goed vond van de Doetank is de versnelling die het oplevert. Door met meerdere organisaties je kennis te brengen en te halen. En dat we terwijl we zelfs met een aantal concollega’s rond de tafel zitten. Dat is bijna overstijgend. Ik zit daar aan tafel met Kafka, KING, PBLQ, en mensen van Rekenkamercommissies. In principe leren we elkaar nieuwe methodes die zijn en worden toegepast in de praktijk, en krijgen we tegelijk intervisie/ feedback om te verbeteren. Zo konden we zelfs een aantal casussen bundelen in een boek. We hebben ons kwetsbaar opgesteld door het geven van sessies aan rekenkamer(commissie)s in het land, waar we ze hebben laten schieten op de eigen voorbeelden. Als we zo doorgaan kunnen we in april 2014 de contouren laten zien van de meerwaarde van aanvullende onderzoeksmethoden voor verantwoordingsonderzoek.”
Door: Sjef Kuijsters
Over de Doetank Maatschappelijk Rekenkameronderzoek
Deze Doetank, met als ondertitel “de verbindende rekenkamer” is een antwoord op de wijze waarop de 400 rekenkamers sinds 2006 in het algemeen zijn omgegaan met hun taak. In veel gevallen werken rekenkamers met een gestandaardiseerde onderzoeksmethoden, waardoor aspecten, met name de relatie met maatschappelijk effect van beleid, buiten beeld vallen. Dit is inherent aan onderzoek waarin vanuit het beleid wordt geredeneerd en niet vanuit meerdere perspectieven. Een treffend voorbeeld van hoe het anders kan is de casus van de gemeente Ronde Venen. Hier speelde een vraagstuk rond de behandeling van bezwaarschriften. Het ingezette maatschappelijk rekenkameronderzoek van deze Doetank kon de onderzoeksvraag transformeren naar: ‘Hoe gaan wij om met onze burgers?’.
Het betreft niet alleen een paradigmawissel op de onderzoeksvraag, maar ook op de onderzoeksmethode. Deze wordt in de Doetank benoemd als “outside in”. Belangrijke elementen zijn: storytelling als interventiemiddel om de betrokken gemeente in beweging te krijgen. Bij de rekenkamers stuitte deze wijze van werken in eerste instantie op verzet en afwijzing. Het is ook daadwerkelijk een fundamenteel andere wijze van werken. De Doetank ziet, naast de Kluwer publicatie die gemaakt is, training als middel om bredere bekendheid te laten ontstaan bij de rekenkamers.
Wat heeft de Doetank Maatschappelijk Rekenkameronderzoek tot nu toe gedaan?
December 2012 – blog op website: passie voor publieke verantwoording en opleveren white paper
December 2012 – presentatie aan de algemene rekenkamer
Februari 2013 – presentatie aan de rekenkamers in Zeeland
Februari 2013 – presentatie aan alle rekenkamers in Nederland te Utrecht
April 2013 – op 19 april is de bundel met vernieuwende onderzoeken via Kluwer uitgegeven
April 2013 – op 19 april is op het NVRR congres een workshop gegeven in het kader van beleidstoets vs effectmeting.
Besproken op het Slimmernetwerk Cafe van 25 april:
1: Gaan de Doetank-leden met de afronding van het project ook de Doetank afronden?
2: Wat kan er volgen na dit project wat relevant is voor de Doetank?
3: Wat kunnen we doen met de gedachtegang rond Big Government?
Vooruitblik en afspraken voor de Doetank-leden:
– Op 14 mei 2013 vind bij de gemeente Ronde Venen een tafelbijeenkomst plaats. Zoals het er nu uitziet leidt het onderzoeksdesign tot drie werkthema’s.
– Op het Slimmernetwerk Cafe van 18 juni komt de Doetank opnieuw bij elkaar, met de volgende agenda punten:
1. Bevindingen Ronde Venen delen.
2. Vooruitblik naar NVRR congres 2014
3. Taart eten om het succes van de behaalde Doetank resultaten te vieren!
Geschreven door: Maike Popma, KING Gemeenten.
