nieuws

“Het is een heldere case, het is irrationeel dat het zo gaat en het zou anders moeten.” Wouter spreekt met interesse en verbazing over hoe langzaam verandering kan gaan. Als coach van de Doetank Slim en verantwoord innen is hij al vier jaar bezig stappen te zetten richting een verandering op beleidsniveau. Een interview over een complex vraagstuk, lichtpuntjes en het belang van niet lullen maar poetsen.

Hoe kan het dat iedereen het er mee eens is dat het anders moet, maar er toch geen actie komt? Hoe krijg je zo’n keten als de overheid anders te gaan werken? Het begon allemaal bij Bennie Beuvink, een wijkagent in Enschede die zag hoe overheidsorganisaties langs elkaar heen werkten, ten koste van de burger met een hulpvraag. Hij loste de praktijksituatie ter plekke op, maar de wens naar een structurele nieuwe aanpak was geboren.

Bennie bracht de casus in bij het Slimmernetwerk en er werd een Doetank opgestart. Inmiddels is deze afgerond, maar zijn Wouter en Bennie samen met Roel in ‘t Veld nog steeds bezig met de bevindingen uit de Doetank en het daaropvolgende advies zijn weerklank te laten vinden in Den Haag.

Het veld
Wanneer je er in bezig bent merk je pas hoe complex de overheid georganiseerd is. Terwijl als je het perspectief van de burger aanneemt, is hoe het zou moeten gaan eigenlijk heel simpel. Je hebt te maken met een confrontatie tussen praktijk en beleid en de tijdshorizon van beiden verschilt totaal. Huisuitzettingen van mensen die in een schuldhulpverleningstraject zitten zijn de dagelijkse praktijk van de professional, de beleidsmaker ziet over twee jaar het beleid ‘al’ veranderen. Maar verandering kan niet eenzijdig. Er zit een spanning tussen bottom up innovatie en draagvlak van boven creëren. Wouter: “We hebben vrij snel gemerkt dat als je wil implementeren je er toch een manager of opdrachtgever bij moet halen.”

De strategie
Als Slimmernetwerk en specifiek rondom de Doetank Schuldhulpverlening zit je met verschillende partijen bij elkaar in Niemandsland. Publieke ondernemers hebben verschillende belangen en jij bent de onafhankelijke factor die vooral  informeel handelt. Door dat informele kan je heel goed praten en elkaar dusdanig informeren dat je ook posities in kan nemen om met elkaar te functioneren in de formele wereld.

“We moeten natuurlijk opleveren en laten zien wat we doen en dat is lastig, omdat het soms gevoelig ligt.” Door dingen vast te leggen en naar buiten te brengen voelen partijen zich vastgezet en bestaat de kans dat ze niet meer met je praten. Terwijl er juist openlijk met elkaar van gedachten wordt gewisseld over wat er moet veranderen. “Misschien moet je uiteindelijk wel de publiciteit zoeken, maar dan weet je wel dat ze veel politieker gaan handelen.”

Waarom geef je niet op?
“Je krijgt toch steeds wat lichtpuntjes, wat aanknopingspunten.” Er wordt beweging gecreëerd en iets losgemaakt in de strijd voor de publieke zaak. Met iedere persoon die overtuigd wordt of bij wie je iets onder de aandacht brengt, verander je wat. En dat is vaak niet heel tastbaar. “Ik geloof wel dat we in al die gesprekken bewustwording brengen. Je laat zien hoe het bij de burger werkt.” Om die beweging op gang te brengen blijven Wouter, Bennie en Roel praten en agenderen. Bij de juiste mensen. “Je ziet dat steeds meer partijen aanhaken, we brengen ze op een spoor.”

Wat heb je nodig?
Ondernemers, mensen die pro-actief op zoek gaan naar verbindingen. Maar ook de stap dat het verder komt dan praten. “Daar zijn we ook al een tijdje mee bezig, we moeten niet lullen maar poetsen,” aldus Wouter. Het helpt om dingen klein en concreet te maken. Beleidsadviezen die kun je over de schutting gooien. Laat zien dat actie het beste is en te lang praten gevaarlijk.

“Zo’n supporter als Roel in ‘t Veld  is altijd handig, om deuren te openen.” Die legt contacten waar je als team mee verder kan. “We hadden een expertmeeting, met mensen die bij een grote multinational werken. Die zeiden ook: ‘op een gegeven moment moet ergens een top-manager een paar van die ideeën onder z’n arm nemen, en dat gaan promoten.’”

Toeval speelt soms ook een rol. Het leidt tot verbindingen die nu of later van waarde blijken te zijn. Dat is de kern van het netwerk, dat je met elkaar heel veel mensen kunt bereiken. “Toeval is ook het rapport van de ombudsman dat verscheen terwijl wij de Doetank Schuldhulpverlening aan het opstarten waren.”

“Het motiveert dat we steeds weer wat haakjes krijgen, dat zijn lichtpuntjes. Dat je ziet dat iets weer een kans biedt.”

En dan: speldenprikken.
Het is een klein team, dat echt serieus wordt genomen als gesprekspartner. Wouter: “je merkt dat we hier en daar wat speldenprikken (kunnen) uitdelen. Ik hoor dan terug dat we op alle niveau’s geagendeerd staan, maar dat we een beetje geduld moeten hebben, en dat we ze toch een beetje terechtwijzen.” De beweging is ingezet.

“Het mooie is dat we totaal over hiërarchische- en organisatiegrenzen heen gaan.” Van een publieke professional, die echt met z’n poten in de modder staat, gaat de lijn direct naar de bijzonder hoogleraar met contacten bij ministeries. Daartussen zit al die hiërarchie, of wat er ook tussen mag zitten.

“Ik ben er trots op dat we een informeel netwerk gecreëerd hebben, waar je ideeën kunt uiten en je op persoonlijke basis kan uitspreken. Waar ideeën ook vrijelijk kunnen worden uitgedacht en uitgevoerd. Waar niet vanuit standpunten en belangen wordt gepraat. De vraag waar gaat het echt over?, los van een organisatie, dat is de vraag die we willen stellen. Uiteindelijk moet het wel weer terugkomen in die organisaties, maar dan heb je het in vrijheid gehad over wat er echt speelt.”

Wouter van der Torre werkt als onderzoeker bij TNO.

Lees hier het interview met Wouter’s Doetank-collega Bennie Beuvink.